Τρίτη 7 Απριλίου 2009
Οι προγονοι δεν γιορταζαν την 'Ωρα της Γης'
Το κλείσιμο των φώτων σε όλο τον κόσμο ως ένδειξη ενδιαφέροντος για τις κλιματικές αλλαγές που έγινε το περασμένο Σάββατο ήταν μια πολύ σημαντική πράξη στον δρόμο για τη διαμόρφωση μιας παγκόσμιας οικολογικής συνείδησης. Ομως αυτό που δεν τονίστηκε ιδιαίτερα στη σχετική συζήτηση είναι ότι μια τέτοια πράξη αποτελεί έκφραση της παγκοσμιοποίησης που επιφέρει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Δεν αντιπροσωπεύει δηλαδή ούτε κατά διάνοια μια επιστροφή σε μια υποτιθέμενη «χρυσή εποχή», όπου οι άνθρωποι αγαπούσαν και σέβονταν το φυσικό περιβάλλον. Διότι, όπως γράφει ο γνωστός φυσιολόγος Diamond, μια τέτοια «χρυσή εποχή» δεν υπήρξε ποτέ (Jared Diamond «Ο τρίτος χιμπαντζής», υπό έκδοση, Κάτοπτρο). Αντίθετα, όπως δείχνουν οι παλαιοντολογικές έρευνες, οι οικολογικές καταστροφές υπήρξαν αναπόσπαστο μέρος της μακράς εξελικτικής πορείας του ανθρώπου.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι καταστροφές που επέφεραν οι πρόγονοί μας στην πανίδα. Ξεχωριστή θέση εδώ καταλαμβάνει η γνωστή «σφαγή της περιόδου της Πλειστοκαίνου» (2 εκατομμύρια μέχρι πριν από 10 χιλιάδες έτη). Λίγο μετά την άφιξη των ανθρώπων στη Βόρεια Αμερική, πριν από 11.500 χρόνια, το 73% των ειδών των μεγάλων θηλαστικών εξοντώθηκε. Ετσι, εξαφανίστηκαν, μεταξύ άλλων, ο γιγαντοβούβαλος, το άγριο άλογο, η κοντομούτσουνη αρκούδα, το μαμούθ, η άγρια καμήλα.Επίσης, πριν από 8.000 χρόνια, το 80% των ειδών των θηλαστικών στη Νότια Αμερική είχε εξαφανιστεί. Μεταξύ των εξαφανισθέντων ειδών ήταν οι γιγαντιαίοι βραδύποδες, τα τεράστια αρμαντίλος, καθώς και μυρμηγκοφάγοι που είχαν διαστάσεις αλόγων.
Η Ιστορία επαναλαμβάνεται αργότερα και σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπου έφτασε ο άνθρωπος. Στη Μαδαγασκάρη μετά την άφιξη του ανθρώπου, το 500 π.Χ., σε ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα, μερικών αιώνων, εξοντώθηκαν πάνω από 17 είδη λεμούριων καθώς και το γνωστό ελεφαντοπούλι -το μεγαλύτερο από τα οποία έφτανε τα 500 κιλά. Η ίδια διαδικασία συνέβη και στη Νέα Ζηλανδία: οι πρώτοι Μαορί καταβρόχθισαν και τα 12 είδη των πουλιών μόα, προτού στο τέλος το ρίξουν στον κανιβαλισμό. Τα μόα ήταν τεράστια φυτοφάγα πουλιά (δεν μπορούσαν να πετάξουν), που ορισμένα είχαν ύψος 3,7 μέτρα και το βάρος τους έφτανε τα 230 κιλά (φωτογραφία). Να σημειωθεί εδώ ότι σε πολλές περιπτώσεις η εξόντωση δεν είχε σχέση με διατροφικές ανάγκες. Ετσι, σε μία περίπτωση, στην τοποθεσία Οτάγκο της Νέας Ζηλανδίας, σφαγιάστηκαν 30.000 πουλιά μόα και το ένα τρίτο του κρέατος αφέθηκε να σαπίσει. Πέρα από τις σφαγές οι Μαορί τα εξόντωσαν κλέβοντας τα αβγά τους και καταστρέφοντας τα δάση στα οποία ζούσαν.«Οταν έφτασαν οι Μαορί», γράφει ο Diamond, «βρήκαν ένα άθικτο περιβάλλον από όντα τόσο παράξενα που θα τα θεωρούσαμε δημιουργήματα της επιστημονικής φαντασίας αν δεν είχαμε βρει τα απολιθώματά τους... Μέσα σε ελάχιστο διάστημα ένα μεγάλο μέρος αυτής της ζωικής κοινότητας είχε καταστραφεί στο πλαίσιο αυτού του βιολογικού ολοκαυτώματος...».
Στη Χαβάη, πριν από την άφιξη των ανθρώπων υπήρχαν 100 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία ήσαν τεραστίων διαστάσεων και δεν πετούσαν. Το 300 π.Χ. εμφανίστηκε ο πρώτος άνθρωπος και σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το 50% των πουλιών είχε εξαφανιστεί.Το ίδιο σενάριο ακριβώς συνέβη και με τα θηλαστικά της Αυστραλίας, αν και εκεί η διαδικασία της εξόντωσης πήρε περισσότερο χρόνο. Πάντως, και εκεί, μετά την άφιξη των ανθρώπων, πριν από 60.000 έτη, εξαφανίστηκαν ολόκληρες ομάδες μεγάλων ζώων, όπως ο μαρσιποφόρος ρινόκερος, τα γιγαντιαία διπρωτόδοντα, ο μαρσιποφόρος λέων, πέντε είδη γιγαντιαίων νυχτερίδων, επτά είδη κοντομούτσουνων καγκουρό κ.λπ.
Οπως παρατηρεί ο Ridley, το ενδιαφέρον φαινόμενο με αυτές τις μαζικές εξοντώσεις είναι ότι η πανίδα της Αμερικής, της Αυστραλίας και της Πολυνησίας ήταν αφελής και φιλική προς τους ανθρώπους. Αν λοιπόν οι άνθρωποι είχαν «οικολογική συνείδηση», δεν θα είχαν κανένα πρόβλημα να εξημερώσουν αυτά τα ζώα και μ' αυτό τον τρόπο να τους επιτρέψουν να επιβιώσουν. «Ομως οι πρόγονοί μας δεν κατέβαλαν καμιά προσπάθεια να εξημερώσουν τα ήδη ήμερα μαμούθ της Βόρειας Αμερικής ή τους αφελείς και φιλικούς βραδύποδες της Νότιας Αμερικής. Αντίθετα, τα κατέσφαξαν μέχρι εκεί που δεν έπαιρνε άλλο». (Mark Ridley «Οι ρίζες της αρετής»-Πατάκης).
Οι γνώσεις λοιπόν που έχουμε για την ιστορία του ανθρώπινου είδους δείχνουν ότι η άποψη σύμφωνα με την οποία η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι το αποτέλεσμα του «κακού» καπιταλισμού δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Η ύπαρξη μιας προκαπιταλιστικής εποχής, όπου ο άνθρωπος βρισκόταν σε «ισορροπία» με το φυσικό του περιβάλλον, δεν τεκμηριώνεται από κανένα δεδομένο.Αντίθετα, όπως δείχνουν τα προαναφερθέντα περιστατικά, οι πρόγονοί μας όχι απλά δεν έκλειναν τα φώτα, αλλά αντίθετα ...άλλαζαν τα φώτα στο περιβάλλον όποτε τους δινόταν η ευκαιρία, προκειμένου να κάνουν το κέφι τους!
2 - 04/04/2009
© Copyright 2008 X.K. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.
Πέμπτη 2 Απριλίου 2009
Ανοικτομυαλα ζωα και στενομυαλοι ανθρωποι
«Ζώα», ψιθύρισε ο διπλανός μου ακούγοντας τις αποδοκιμασίες και τα γιουχαΐσματα του κοινού στην πρόσφατη παράσταση στη Λυρική Σκηνή της όπερας του Ντβόρζακ «Ρούσαλκα».
Ομως, αυτός ο χαρακτηρισμός είναι λάθος. Διότι μεταξύ των ζώων δύσκολα θα βρει κανείς μια τέτοια στενόμυαλη συμπεριφορά όπως αυτή που είδαμε μεταξύ των μουσικών και του κοινού της Λυρικής, με αφορμή μια ομοφυλοφιλική σκηνή. Αντίθετα, όπως δείχνουν οι επιστημονικές έρευνες, η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά είναι αρκετά διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο. Υπολογίζεται ότι σε περίπου 1.500 είδη ζώων έχουν παρατηρηθεί ομοφυλοφιλικές πράξεις. Η ομοφυλοφιλία στα ζώα αφορά τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά, τόσο τα νέα όσο και τα πιο ηλιωμενα, τόσο τα κοινωνικά όσο και τα μοναχικά.Επίσης αφορά τα έμβια όντα σε κάθε βαθμίδα της εξελικτικής τους πορείας -από τα έντομα μέχρι τα θηλαστικά.
Φυσικά, η ύπαρξη της ομοφυλοφιλίας πάντοτε αποτελούσε ένα σοβαρό ερώτημα για την εξελικτική θεωρία: Πώς μπορεί ένα χαρακτηριστικό που έρχεται σε τόσο προφανή αντίθεση με την αναπαραγωγική επιτυχία να επικράτησε στον αδυσσώπητο αγώνα της φυσικής επιλογής; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα τα οποία μπορεί να προσφέρει η ομοφυλοφιλία στην επιβίωση και στην αναπαραγωγή; Για ορισμένους επιστήμονες, οι ομοφυλόφιλες πρακτικές ενίοτε βοηθούν την άμβλυνση των κοινωνικών αντιθέσεων. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές μεταξύ των πιθήκων μπονόμπο (στενών συγγενών δικών μας και των χιμπαντζήδων). Οι μπονόμπο είναι φημισμένοι για την πολύ έντονη σεξουαλική τους δραστηριότητα και περίπου το 50% των σεξουαλικών επαφών τους είναι ομοφυλοφιλοφιλικού χαρακτήρα. Οι θηλυκές μπονόμπος τρίβουν τόσο συχνά τα γεννητικά τους όργανα μεταξύ τους (δες φωτογραφία) που πολλοί ζωολόγοι πιστεύουν ότι τα γεννητικά τους όργανα διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να εξυπηρετούν αυτή τη δραστηριότητα. Η κλειτορίδα της θηλυκής μπονόμπο είναι τοποθετημένη μπροστά επειδή, σύμφωνα με αυτή την άποψη, η φυσική επιλογή ευνόησε μια θέση που μεγιστοποιεί τον ερεθισμό κατά τη διάρκεια της αμοιβαίας τριβής. Ομως, και τα αρσενικά πολύ συχνά καβαλάνε το ένα το άλλο και επιδίδονται σε αμοιβαίο στοματικό σεξ (η φωτογραφία από τον Frans De Waal στο «Our Inner Ape», Granta Books) Μια από τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις «λεσβιακής» σεξουαλικής επαφής συμβαίνει όταν μια θηλυκή μπονόμπο δείρει ένα μικρό που την ενοχλεί και η μητέρα του μικρού έρχεται να ζητήσει τον λόγο. Τότε το πρόβλημα λύνεται με τις δυο θηλυκές να αλληλοτρίβουν τα γεννητικά τους όργανα. Αυτός είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι μπονόμπο καταφεύγουν στο ομοφυλοφιλικό σεξ, προκειμένου να μειώσουν τις κοινωνικές εντάσεις.
Σύμφωνα με τον γνωστό ζωολόγο Frans de Waal, που τους έχει μελετήσει εξαντλητικά, η ομοφυλοφιλία μεταξύ των μπονόμπο αποτελεί μια γενικευμένη στρατηγική διατήρησης της ειρήνης, και κατά συνέπεια προσφέρει εξελικτικά πλεονεκτήματα.
Ενας άλλος λόγος για τον οποίο η φυσική επιλογή ίσως να ευνόησε σε ορισμένες περιπτώσεις την ομοφυλοφιλία είναι διότι ενίοτε οδηγεί στην κατασκευή ισχυρότερης φωλιάς. Αυτό συμβαίνει μεταξύ π.χ. των κύκνων- όταν δύο αρσενικοί κύκνοι αποφασίζουν να συμβιώσουν. Η φωλιά που θα χτίσουν θα είναι καλύτερη και πιο ανθεκτική απ' αυτή που θα κατασκεύαζαν ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, και κατά συνέπεια η συμβίωση τους αποτελεί μια επιτυχημένη στρατηγική επιβίωσης. Σε άλλες περιπτώσεις η ομοφυλοφυλια βοηθά την επιβίωση των νεογνών. Μεταξύ των στρειδοκυνηγών -ένα είδος πουλιού- υπάρχουν ορισμένα που φτιάχνουν οικογένειες αποτελούμενες από δύο θηλυκά και ένα αρσενικό. Αυτές οι τριμελείς οικογένειες με τη σειρά τους διαιρούνται σε δυο υποκατηγορίες: τις «ανταγωνιστικές», όπου τα θηλυκά έχουν χωριστές φωλιές και μάχονται μεταξύ τους για πρόσβαση στο αρσενικό, και στις «αρμονικές» όπου και οι τρεις ζουν στην ίδια φωλιά. Στις «αρμονικές» οικογένειες τα θηλυκά κάνουν σεξ τόσο μεταξύ τους όσο και με το αρσενικό. Οι φωλιές όπου υπάρχουν «λεσβιακές» σχέσεις παράγουν περισσότερους απογόνους από τις «ανταγωνιστικές», διότι αυτές οι φωλιές είναι πιο προσεγμένες, πιο ανθετικές και παρέχουν καλύτερη προστασία από τα αρπακτικά.
Πάντως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στο ζωικό βασίλειο οι σεξουαλικές ταυτότητες δεν είναι κάτι το μόνιμο. Τα ζώα δεν ταξινομούνται ως γκέι ή ως ετερόφυλα. Ενα ζώο που κάνει ομοφυλοφιλικό σεξ δεν αποστρέφεται την ετεροφυλοφιλική επαφή. Υπάρχουν αρσενικοί πινγκουίνοι που ζουν πολλά χρονια μαζί -πάνω από 6 χρόνια ορισμένες φορές- και ξαφνικά εγκαταλείπουν τη φωλιά και το αρσενικό ταίρι τους προκειμένου ακολουθήσουν και να φτιάξουν μια νέα σχέση με ένα θηλυκό.
Οπως συνόψιζε την κατάσταση ο κοινωνιολόγος Ερικ Αντερσον στο περιοδικό Scientific American: «Τα ζώα δεν έχουν σεξουαλικές ταυτότητες. Απλώς κάνουν σεξ». Γενικώς, τα ζώα είναι ανοιχτόμυαλα και γι' αυτό δεν είναι σωστό να τα παρομοιάζει κανείς με τους μουσικούς και το κοινό της Λυρικής.
Καρολος
(Ελευθεροτυπια 21/04/2009)
Ομως, αυτός ο χαρακτηρισμός είναι λάθος. Διότι μεταξύ των ζώων δύσκολα θα βρει κανείς μια τέτοια στενόμυαλη συμπεριφορά όπως αυτή που είδαμε μεταξύ των μουσικών και του κοινού της Λυρικής, με αφορμή μια ομοφυλοφιλική σκηνή. Αντίθετα, όπως δείχνουν οι επιστημονικές έρευνες, η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά είναι αρκετά διαδεδομένη στο ζωικό βασίλειο. Υπολογίζεται ότι σε περίπου 1.500 είδη ζώων έχουν παρατηρηθεί ομοφυλοφιλικές πράξεις. Η ομοφυλοφιλία στα ζώα αφορά τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά, τόσο τα νέα όσο και τα πιο ηλιωμενα, τόσο τα κοινωνικά όσο και τα μοναχικά.Επίσης αφορά τα έμβια όντα σε κάθε βαθμίδα της εξελικτικής τους πορείας -από τα έντομα μέχρι τα θηλαστικά.
Φυσικά, η ύπαρξη της ομοφυλοφιλίας πάντοτε αποτελούσε ένα σοβαρό ερώτημα για την εξελικτική θεωρία: Πώς μπορεί ένα χαρακτηριστικό που έρχεται σε τόσο προφανή αντίθεση με την αναπαραγωγική επιτυχία να επικράτησε στον αδυσσώπητο αγώνα της φυσικής επιλογής; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα τα οποία μπορεί να προσφέρει η ομοφυλοφιλία στην επιβίωση και στην αναπαραγωγή; Για ορισμένους επιστήμονες, οι ομοφυλόφιλες πρακτικές ενίοτε βοηθούν την άμβλυνση των κοινωνικών αντιθέσεων. Αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές μεταξύ των πιθήκων μπονόμπο (στενών συγγενών δικών μας και των χιμπαντζήδων). Οι μπονόμπο είναι φημισμένοι για την πολύ έντονη σεξουαλική τους δραστηριότητα και περίπου το 50% των σεξουαλικών επαφών τους είναι ομοφυλοφιλοφιλικού χαρακτήρα. Οι θηλυκές μπονόμπος τρίβουν τόσο συχνά τα γεννητικά τους όργανα μεταξύ τους (δες φωτογραφία) που πολλοί ζωολόγοι πιστεύουν ότι τα γεννητικά τους όργανα διαμορφώθηκαν έτσι ώστε να εξυπηρετούν αυτή τη δραστηριότητα. Η κλειτορίδα της θηλυκής μπονόμπο είναι τοποθετημένη μπροστά επειδή, σύμφωνα με αυτή την άποψη, η φυσική επιλογή ευνόησε μια θέση που μεγιστοποιεί τον ερεθισμό κατά τη διάρκεια της αμοιβαίας τριβής. Ομως, και τα αρσενικά πολύ συχνά καβαλάνε το ένα το άλλο και επιδίδονται σε αμοιβαίο στοματικό σεξ (η φωτογραφία από τον Frans De Waal στο «Our Inner Ape», Granta Books) Μια από τις πιο συνηθισμένες περιπτώσεις «λεσβιακής» σεξουαλικής επαφής συμβαίνει όταν μια θηλυκή μπονόμπο δείρει ένα μικρό που την ενοχλεί και η μητέρα του μικρού έρχεται να ζητήσει τον λόγο. Τότε το πρόβλημα λύνεται με τις δυο θηλυκές να αλληλοτρίβουν τα γεννητικά τους όργανα. Αυτός είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους οι μπονόμπο καταφεύγουν στο ομοφυλοφιλικό σεξ, προκειμένου να μειώσουν τις κοινωνικές εντάσεις.
Σύμφωνα με τον γνωστό ζωολόγο Frans de Waal, που τους έχει μελετήσει εξαντλητικά, η ομοφυλοφιλία μεταξύ των μπονόμπο αποτελεί μια γενικευμένη στρατηγική διατήρησης της ειρήνης, και κατά συνέπεια προσφέρει εξελικτικά πλεονεκτήματα.
Ενας άλλος λόγος για τον οποίο η φυσική επιλογή ίσως να ευνόησε σε ορισμένες περιπτώσεις την ομοφυλοφιλία είναι διότι ενίοτε οδηγεί στην κατασκευή ισχυρότερης φωλιάς. Αυτό συμβαίνει μεταξύ π.χ. των κύκνων- όταν δύο αρσενικοί κύκνοι αποφασίζουν να συμβιώσουν. Η φωλιά που θα χτίσουν θα είναι καλύτερη και πιο ανθεκτική απ' αυτή που θα κατασκεύαζαν ένα αρσενικό και ένα θηλυκό, και κατά συνέπεια η συμβίωση τους αποτελεί μια επιτυχημένη στρατηγική επιβίωσης. Σε άλλες περιπτώσεις η ομοφυλοφυλια βοηθά την επιβίωση των νεογνών. Μεταξύ των στρειδοκυνηγών -ένα είδος πουλιού- υπάρχουν ορισμένα που φτιάχνουν οικογένειες αποτελούμενες από δύο θηλυκά και ένα αρσενικό. Αυτές οι τριμελείς οικογένειες με τη σειρά τους διαιρούνται σε δυο υποκατηγορίες: τις «ανταγωνιστικές», όπου τα θηλυκά έχουν χωριστές φωλιές και μάχονται μεταξύ τους για πρόσβαση στο αρσενικό, και στις «αρμονικές» όπου και οι τρεις ζουν στην ίδια φωλιά. Στις «αρμονικές» οικογένειες τα θηλυκά κάνουν σεξ τόσο μεταξύ τους όσο και με το αρσενικό. Οι φωλιές όπου υπάρχουν «λεσβιακές» σχέσεις παράγουν περισσότερους απογόνους από τις «ανταγωνιστικές», διότι αυτές οι φωλιές είναι πιο προσεγμένες, πιο ανθετικές και παρέχουν καλύτερη προστασία από τα αρπακτικά.
Πάντως, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στο ζωικό βασίλειο οι σεξουαλικές ταυτότητες δεν είναι κάτι το μόνιμο. Τα ζώα δεν ταξινομούνται ως γκέι ή ως ετερόφυλα. Ενα ζώο που κάνει ομοφυλοφιλικό σεξ δεν αποστρέφεται την ετεροφυλοφιλική επαφή. Υπάρχουν αρσενικοί πινγκουίνοι που ζουν πολλά χρονια μαζί -πάνω από 6 χρόνια ορισμένες φορές- και ξαφνικά εγκαταλείπουν τη φωλιά και το αρσενικό ταίρι τους προκειμένου ακολουθήσουν και να φτιάξουν μια νέα σχέση με ένα θηλυκό.
Οπως συνόψιζε την κατάσταση ο κοινωνιολόγος Ερικ Αντερσον στο περιοδικό Scientific American: «Τα ζώα δεν έχουν σεξουαλικές ταυτότητες. Απλώς κάνουν σεξ». Γενικώς, τα ζώα είναι ανοιχτόμυαλα και γι' αυτό δεν είναι σωστό να τα παρομοιάζει κανείς με τους μουσικούς και το κοινό της Λυρικής.
Καρολος
(Ελευθεροτυπια 21/04/2009)
Παρθενογενεση και αλλα θαυματα
Αυτή την εβδομάδα οι χριστιανοί συντοπίτες μας γιόρτασαν την παρθενογένεση που έγινε -σύμφωνα με αδιασταύρωτες πληροφορίες- σε μια νεαρή Εβραιοπούλα στην Παλαιστίνη, πριν από περίπου 20 αιώνες.
Ομως και οι ζωόφιλοι γιορτάζουν αυτές τις ημέρες μια περίπτωση παρθενογένεσης που εμφανίστηκε στον ζωολογικό κήπο Witchita, στην πολιτεία του Κάνσας των ΗΠΑ: αυτή, σε αντίθεση με την προηγούμενη, είναι απόλυτα διασταυρωμένη, καθώς μεταδόθηκε από όλα τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία. Οι φύλακες του ζωολογικού κήπου έπαθαν το σοκ της ζωής τους, όταν ανακάλυψαν αβγά μέσα στο κλουβί της σαύρας Komodos: πρόκειται για μια μεγάλη σαύρα που κατάγεται από την Ινδοκίνα. Αυτά τα αβγά -δύο από τα οποία είχαν εκκολαφθεί- είχαν γεννηθεί από ένα θηλυκό που δεν είχε δει αρσενικό για περίπου μία δεκαετία. Μια ανάλογη περίπτωση είχε αναφερθεί στη Βρετανία το προηγούμενο έτος. Φαίνεται ότι αυτές οι σαύρες χρησιμοποιούν κατά καιρούς την παρθενογένεση ως στρατηγική αναπαραγωγής. Το έμβρυο, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις άφυλης αναπαραγωγής, είναι γενετικός κλώνος της μητέρας. Οι σαύρες Komodos -καθώς και πολλά ψάρια, αμφίβια και ερπετά- χρησιμοποιούν πολλά αναπαραγωγικά τεχνάσματα. Ετσι, π.χ., αποθηκεύουν σπέρμα το οποίο χρησιμοποιούν όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Απ' αυτή την άποψη, οι σαύρες θα μπορούσαν να είχαν γονιμοποιηθεί από το σπέρμα ενός αρσενικού, με το οποίο είχαν κάνει παρέα... στο παρελθόν. Ομως, μια ανάλυση του DNA των «θαυματουργών εμβρύων» έδειξε ότι όλο το DNA τους προερχόταν από το θηλυκό.
Η «επιλεκτική» παρθενογένεση έχει παρατηρηθεί και σε άλλα είδη τα τελευταία χρόνια. Ορισμένες άλλες σαύρες παράγουν καμιά φορά απογόνους με αυτόν τον τρόπο. Σε ορισμένα είδη γκέκο (τροπικά σαμιαμίδια), τα αρσενικά είναι ανύπαρκτα, ενώ τα θηλυκά γεννούν αβγά, τα οποία είναι γενετικά πανομοιότυπα με τη μητέρα που προηγήθηκε, αλλά και με τις κόρες που θα ακολουθήσουν. Επίσης, ορισμένες αφίδες (μελίγκρα) γεννούν πολλές φορές κόρες χωρίς να έχουν κάνει σεξ, ενώ τον υπόλοιπο καιρό ζευγαρώνουν κανονικά και αποκτούν γιους. Σε ένα είδος σαλιγκαριού που ζει στις λίμνες της Νέας Ζηλανδίας, οι πληθυσμοί με αφυλετική αναπαραγωγή ουσιαστικά ζουν δίπλα σε αυτούς που αναπαράγονται με σεξ.Αξιοσημείωτη είναι και η περίπτωση ενός θηλυκού σφυροκέφαλου καρχαρία, που βρίσκεται στον ζωολογικό κήπο της Ομάχα, στην πολιτεία της Νεμπράσκα. Αυτός ο καρχαρίας γέννησε πρόσφατα μια απόγονο χωρίς -και εδώ- τη συμβολή του αρσενικού. Η περίπτωση του καρχαρία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για εμάς τους ανθρώπους, διότι προερχόμαστε από έναν κοινό πρόγονο που έζησε πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια.
Ομως, οι ζωολόγοι κάθε φορά που αντιμετωπίζουν μια περίπτωση παρθενογένεσης, δεν καίνε... θυμιατά ούτε κάνουν... τρισάγια. Πρόκειται για ένα σπάνιο μεν, φυσικό δε φαινόμενο. «Οπως υπάρχει σεξ χωρίς αναπαραγωγή, έτσι υπάρχει και αναπαραγωγή χωρίς σεξ», δηλώνει η καθηγήτρια Βιολογίας, Ζουκ (Μαρλέ Ζουκ: «Γεμάτοι Ζωή: Φιλικά σκουλήκια, μικρόβια που χαρίζουν υγεία και αφροδισιακά παράσιτα», εκδ. «ΑΒΓΟ»). Η ποικιλία σε αναπαραγωγικές στρατηγικές που βρίσκουμε στο ζωικό βασίλειο ξεπερνά κάθε όριο φαντασίας, επισημαίνει με τη σειρά του ο γνωστός καθηγητής Ιχθυολογίας του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Neil Shubin. Η κλωνοποίηση -το αποτέλεσμα της παρθενογένεσης- είναι μια παλιά στρατηγική, την οποία έχουν εφεύρει τα ζώα πολύ πριν το κάνουν οι επιστήμονες. Είναι ένας από τους πολλούς τρόπους που χρησιμοποιούν διάφορα είδη για να αναπαραχθούν, σε έναν δύσκολο και επικίνδυνο κόσμο. Σε μια άλλη τακτική που χρησιμοποιούν ορισμένα ερπετά, το φύλο δεν προσδιορίζεται γενετικά, αλλά βασίζεται σε διάφορες θερμοκρασίες επώασης. Αυτές θα καθορίσουν το φύλο του νεογνού. Αλλα πάλι είδη αλλάζουν το φύλο τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους - γεννιούνται αρσενικά και αναπτύσσονται ως θηλυκά.
«Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος», γράφει ο Shubin, «με τον οποίο τα έμβια όντα γεννιούνται, αναπτύσσονται και διαμορφώνουν το φύλο τους. Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Δυστυχώς, εμείς οι άνθρωποι φαίνεται να το ξεχνάμε αυτό, όταν αναφερόμαστε στη φύση για να μας καθοδηγήσει στις δύσκολες επιλογές που αντιμετωπίζουμε, όπως π.χ. αν η ζωή αρχίζει στη σύλληψη ή ποια είναι η σωστή δομή της οικογένειας. Σε όλες αυτές τις διαμάχες και οι δύο πλευρές θεωρούν ότι γνωρίζουν τι είναι το "φυσικό". Ομως, αν κρίνουμε από τους Komodos, τις σαύρες και τους καρχαρίες, η απάντηση φαίνεται να είναι ότι για την αναπαραγωγή τα πάντα επιτρέπονται».
ΚΑΡΟΛΟΣ
2 - 28/03/2009(Ελευθεροτυπια)
Ομως και οι ζωόφιλοι γιορτάζουν αυτές τις ημέρες μια περίπτωση παρθενογένεσης που εμφανίστηκε στον ζωολογικό κήπο Witchita, στην πολιτεία του Κάνσας των ΗΠΑ: αυτή, σε αντίθεση με την προηγούμενη, είναι απόλυτα διασταυρωμένη, καθώς μεταδόθηκε από όλα τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία. Οι φύλακες του ζωολογικού κήπου έπαθαν το σοκ της ζωής τους, όταν ανακάλυψαν αβγά μέσα στο κλουβί της σαύρας Komodos: πρόκειται για μια μεγάλη σαύρα που κατάγεται από την Ινδοκίνα. Αυτά τα αβγά -δύο από τα οποία είχαν εκκολαφθεί- είχαν γεννηθεί από ένα θηλυκό που δεν είχε δει αρσενικό για περίπου μία δεκαετία. Μια ανάλογη περίπτωση είχε αναφερθεί στη Βρετανία το προηγούμενο έτος. Φαίνεται ότι αυτές οι σαύρες χρησιμοποιούν κατά καιρούς την παρθενογένεση ως στρατηγική αναπαραγωγής. Το έμβρυο, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις άφυλης αναπαραγωγής, είναι γενετικός κλώνος της μητέρας. Οι σαύρες Komodos -καθώς και πολλά ψάρια, αμφίβια και ερπετά- χρησιμοποιούν πολλά αναπαραγωγικά τεχνάσματα. Ετσι, π.χ., αποθηκεύουν σπέρμα το οποίο χρησιμοποιούν όταν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Απ' αυτή την άποψη, οι σαύρες θα μπορούσαν να είχαν γονιμοποιηθεί από το σπέρμα ενός αρσενικού, με το οποίο είχαν κάνει παρέα... στο παρελθόν. Ομως, μια ανάλυση του DNA των «θαυματουργών εμβρύων» έδειξε ότι όλο το DNA τους προερχόταν από το θηλυκό.
Η «επιλεκτική» παρθενογένεση έχει παρατηρηθεί και σε άλλα είδη τα τελευταία χρόνια. Ορισμένες άλλες σαύρες παράγουν καμιά φορά απογόνους με αυτόν τον τρόπο. Σε ορισμένα είδη γκέκο (τροπικά σαμιαμίδια), τα αρσενικά είναι ανύπαρκτα, ενώ τα θηλυκά γεννούν αβγά, τα οποία είναι γενετικά πανομοιότυπα με τη μητέρα που προηγήθηκε, αλλά και με τις κόρες που θα ακολουθήσουν. Επίσης, ορισμένες αφίδες (μελίγκρα) γεννούν πολλές φορές κόρες χωρίς να έχουν κάνει σεξ, ενώ τον υπόλοιπο καιρό ζευγαρώνουν κανονικά και αποκτούν γιους. Σε ένα είδος σαλιγκαριού που ζει στις λίμνες της Νέας Ζηλανδίας, οι πληθυσμοί με αφυλετική αναπαραγωγή ουσιαστικά ζουν δίπλα σε αυτούς που αναπαράγονται με σεξ.Αξιοσημείωτη είναι και η περίπτωση ενός θηλυκού σφυροκέφαλου καρχαρία, που βρίσκεται στον ζωολογικό κήπο της Ομάχα, στην πολιτεία της Νεμπράσκα. Αυτός ο καρχαρίας γέννησε πρόσφατα μια απόγονο χωρίς -και εδώ- τη συμβολή του αρσενικού. Η περίπτωση του καρχαρία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για εμάς τους ανθρώπους, διότι προερχόμαστε από έναν κοινό πρόγονο που έζησε πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια.
Ομως, οι ζωολόγοι κάθε φορά που αντιμετωπίζουν μια περίπτωση παρθενογένεσης, δεν καίνε... θυμιατά ούτε κάνουν... τρισάγια. Πρόκειται για ένα σπάνιο μεν, φυσικό δε φαινόμενο. «Οπως υπάρχει σεξ χωρίς αναπαραγωγή, έτσι υπάρχει και αναπαραγωγή χωρίς σεξ», δηλώνει η καθηγήτρια Βιολογίας, Ζουκ (Μαρλέ Ζουκ: «Γεμάτοι Ζωή: Φιλικά σκουλήκια, μικρόβια που χαρίζουν υγεία και αφροδισιακά παράσιτα», εκδ. «ΑΒΓΟ»). Η ποικιλία σε αναπαραγωγικές στρατηγικές που βρίσκουμε στο ζωικό βασίλειο ξεπερνά κάθε όριο φαντασίας, επισημαίνει με τη σειρά του ο γνωστός καθηγητής Ιχθυολογίας του Πανεπιστημίου του Σικάγο, Neil Shubin. Η κλωνοποίηση -το αποτέλεσμα της παρθενογένεσης- είναι μια παλιά στρατηγική, την οποία έχουν εφεύρει τα ζώα πολύ πριν το κάνουν οι επιστήμονες. Είναι ένας από τους πολλούς τρόπους που χρησιμοποιούν διάφορα είδη για να αναπαραχθούν, σε έναν δύσκολο και επικίνδυνο κόσμο. Σε μια άλλη τακτική που χρησιμοποιούν ορισμένα ερπετά, το φύλο δεν προσδιορίζεται γενετικά, αλλά βασίζεται σε διάφορες θερμοκρασίες επώασης. Αυτές θα καθορίσουν το φύλο του νεογνού. Αλλα πάλι είδη αλλάζουν το φύλο τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους - γεννιούνται αρσενικά και αναπτύσσονται ως θηλυκά.
«Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός τρόπος», γράφει ο Shubin, «με τον οποίο τα έμβια όντα γεννιούνται, αναπτύσσονται και διαμορφώνουν το φύλο τους. Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Δυστυχώς, εμείς οι άνθρωποι φαίνεται να το ξεχνάμε αυτό, όταν αναφερόμαστε στη φύση για να μας καθοδηγήσει στις δύσκολες επιλογές που αντιμετωπίζουμε, όπως π.χ. αν η ζωή αρχίζει στη σύλληψη ή ποια είναι η σωστή δομή της οικογένειας. Σε όλες αυτές τις διαμάχες και οι δύο πλευρές θεωρούν ότι γνωρίζουν τι είναι το "φυσικό". Ομως, αν κρίνουμε από τους Komodos, τις σαύρες και τους καρχαρίες, η απάντηση φαίνεται να είναι ότι για την αναπαραγωγή τα πάντα επιτρέπονται».
ΚΑΡΟΛΟΣ
2 - 28/03/2009(Ελευθεροτυπια)
Κυριακή 15 Μαρτίου 2009
Golden boys,κουκουλοφοροι και το "καλο του συνολου"
Golden boys, κουκουλοφόροι και το «καλό του συνόλου»
Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό με τα γεγονότα που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες είναι πόσο αναποτελεσματικές είναι οι επικλήσεις στο όνομα του «καλού του συνόλου». Είτε απευθύνονται προς εκείνους που καταστρέφουν εκπαιδευτικά ιδρύματα, καταστήματα και σιδηρόδρομους, είτε προς ομάδες συμφερόντων που προασπίζονται τα στενά συντεχνιακά τους συμφέροντα, αδιαφορώντας για τις ευρύτερες ζημιές στην κοινωνία, οι εκκλήσεις πάνε όλες γενικώς στο βρόντο.
Από τη σκοπιά λοιπόν της εξελικτικής θεωρίας προκύπτει το ερώτημα: τα άτομα που συμπεριφέρονται με αυτό τον ιδιοτελή τρόπο, αρνούμενοι να θυσιάσουν τα συμφέροντά τους στο βωμό του συνόλου, λειτουργούν «αφύσικα»; Ή αντιθέτως είναι «αφύσικη» -και για αυτό αναποτελεσματική- η επίκληση στο «καλό του συνόλου», προκειμένου να τους πείσει να σταματήσουν τις επιζήμιες δραστηριότητές τους; (Σ.σ.: το να είναι μια συμπεριφορά «φυσική» δεν σημαίνει ότι είναι κατ' ανάγκη «καλή»... αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).
Για πολλά χρόνια στη βιολογία της εξέλιξης επικρατούσε η περίφημη θεωρία της «επιλογής ομάδας». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, μια ομάδα της οποίας τα μεμονωμένα μέλη είναι έτοιμα να θυσιαστούν για το καλό της έχει περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει και να αναπαραχθεί, από ό,τι μια ομάδα στην οποία επικρατούν μόνο ιδιοτελή άτομα. Κατά συνέπεια η φυσική επιλογή θα ευνοήσει τις ομάδες ή τα είδη των οποίων τα μέλη είναι έτοιμα να θυσιαστούν για το καλό του συνόλου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, π.χ. σε περιπτώσεις σπάνιων διατροφικών πόρων, ένα ζώο θα κρατήσει σε χαμηλούς ρυθμούς την αναπαραγωγή του, προκειμένου να μην αυξηθεί πολύ ο πληθυσμός και μ' αυτόν τον τρόπο μειωθούν καταστροφικά τα τρόφιμα. Μόνο οι ομάδες των ζώων που θα λειτουργούσαν με αυτό τον τρόπο θα επιβίωναν. Αντίθετα, οι ομάδες των οποίων τα μέλη λειτουργούσαν εγωιστικά και έκαναν πολλούς απογόνους, θα εξαφανίζονταν λόγω της υπερεκμετάλλευσης των διατροφικών πόρων.
Η θεωρία αυτή φαινόταν να εξηγεί εκ πρώτης άποψης περιπτώσεις «αυτοθυσίας» στο ζωικό βασίλειο, όπως τις φωνές που έβγαζαν ορισμένα πουλιά όταν έβλεπαν να πλησιάζει ένα αρπακτικό. Τα πουλιά με αυτό τον τρόπο προειδοποιούσαν τα μέλη της υπόλοιπης ομάδας και τους έδιναν τον χρόνο να φύγουν ή να κρυφτούν. Ομως ταυτόχρονα θυσίαζαν τον εαυτό τους, επισύροντας με τη φωνή τους την προσοχή του αρπακτικού. Αν λοιπόν ίσχυε η θεωρία της «επιλογής ομάδας», τότε πράγματι ο «αναρχικός» που καταστρέφει τη δημόσια περιουσία, ο αγρότης που κλείνει τους δρόμους για να πάρει μεγαλύτερες επιδοτήσεις και τα golden boys των τραπεζών που δυναμίτιζαν τις οικονομίες γενεών για να πάρουν μεγαλύτερα bonus, όλοι τους λειτουργούν «αφύσικα». Βάζοντας το κέφι τους υψηλότερα από το ομαδικό συμφέρον, παραβιάζουν τους φυσικούς νόμους που σύμφωνα με αυτή την αντίληψη ευνοούν τα κοινωνικά σύνολα, των οποίων τα μέλη λειτουργούν με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο.
Ομως, δυστυχώς, η θεωρία δεν ισχύει. Την ανατροπή της θεωρίας οφείλουμε στο κλασικό έργο Adaptation and Natural Selecton (Προσαρμογή και Φυσική Επιλογή -1966) του βιολόγου George Williams. Σύμφωνα με τον Williams η «επιλογή ομάδας» δεν μπορεί να έχει παίξει κανένα σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη των έμβιων όντων για τον ακόλουθο λόγο. Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα είδος πουλιών που αποτελείται από δύο τύπους, τον Α και τον Β. Οι Α αυτοθυσιάζονται αυτοκτονώντας, όταν υπάρχει έλλειψη τροφής, προκειμένου να επιβιώσει η υπόλοιπη ομάδα. Οι Β αντίθετα τρώνε πάντοτε «του σκασμού», αδιαφορώντας για το «καλό του συνόλου».Το ερώτημα είναι: ποιος από τους δύο τύπους θα αναπαραχθεί στην επόμενη γενιά; Η απάντηση είναι φυσικά ότι τα πουλιά που αυτοκτονούν δεν πρόκειται να αφήσουν απογόνους, ενώ αντίθετα αυτά που αρνήθηκαν να θυσιαστούν για το καλό του συνόλου θα αφήσουν. Ετσι, σε μερικές γενιές όλο το κοπάδι θα αποτελείται από τους Β, δηλαδή τα πουλιά που έχουν «ιδιοτελή» χαρακτηριστικά.
Η ανατροπή της θεωρίας της «επιλογής ομάδας» οδήγησε επίσης σε μια επανεξέταση των περιπτώσεων συμπεριφοράς ζώων, που παραδοσιακά ερμηνεύονταν ως περιπτώσεις αυτοθυσίας για το καλό της ομάδας -όπως τις χαρακτηριστικές «προειδοποιητικές» κραυγές ορισμένων πτηνών, στις οποίες αναφερθήκαμε προηγουμένως. Το πουλί που βγάζει την κραυγή, σύμφωνα με την παραδοσιακή θεωρία, ρισκάρει τον θάνατό του (αποκαλύπτοντας τη θέση του στο αρπακτικό), προκειμένου να προειδοποιήσει τους άλλους συντρόφους του. Αμ δε! Οπως έδειξαν σύγχρονα πειράματα, η κραυγή του πουλιού δεν απευθύνεται στους συντρόφους του, αλλά στο αρπακτικό. Με την κραυγή του το πουλί ενημερώνει τον θηρευτή ότι τον έχει δει και ότι κατά συνέπεια έχει όλο τον καιρό να διαφύγει κρυβόμενο, π.χ. στην πυκνή βλάστηση. «Κυνήγα τους άλλους, όχι εμένα γιατί εγώ σε έχω δει» λέει το πουλί στο αρπακτικό με την κραυγή του. Η συμπεριφορά του δεν στοχεύει στο «καλό του συνόλου», αλλά στην επιβίωση και αναπαραγωγή των δικών του γονιδίων.
Πέντε έτη μετά την έκδοση του βιβλίου του Williams όλοι σχεδόν οι βιολόγοι είχαν εγκαταλείψει τη θεωρία της «επιλογής ομάδας». Οι μόνοι που φαίνεται ότι εξακολουθούν να την πιστεύουν σήμερα είναι οι πολιτικοί και για αυτό ίσως οι εκκλήσεις τους δεν φέρνουν απολύτως κανένα αποτέλεσμα.
Καρολος
Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό με τα γεγονότα που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες είναι πόσο αναποτελεσματικές είναι οι επικλήσεις στο όνομα του «καλού του συνόλου». Είτε απευθύνονται προς εκείνους που καταστρέφουν εκπαιδευτικά ιδρύματα, καταστήματα και σιδηρόδρομους, είτε προς ομάδες συμφερόντων που προασπίζονται τα στενά συντεχνιακά τους συμφέροντα, αδιαφορώντας για τις ευρύτερες ζημιές στην κοινωνία, οι εκκλήσεις πάνε όλες γενικώς στο βρόντο.
Από τη σκοπιά λοιπόν της εξελικτικής θεωρίας προκύπτει το ερώτημα: τα άτομα που συμπεριφέρονται με αυτό τον ιδιοτελή τρόπο, αρνούμενοι να θυσιάσουν τα συμφέροντά τους στο βωμό του συνόλου, λειτουργούν «αφύσικα»; Ή αντιθέτως είναι «αφύσικη» -και για αυτό αναποτελεσματική- η επίκληση στο «καλό του συνόλου», προκειμένου να τους πείσει να σταματήσουν τις επιζήμιες δραστηριότητές τους; (Σ.σ.: το να είναι μια συμπεριφορά «φυσική» δεν σημαίνει ότι είναι κατ' ανάγκη «καλή»... αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).
Για πολλά χρόνια στη βιολογία της εξέλιξης επικρατούσε η περίφημη θεωρία της «επιλογής ομάδας». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, μια ομάδα της οποίας τα μεμονωμένα μέλη είναι έτοιμα να θυσιαστούν για το καλό της έχει περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει και να αναπαραχθεί, από ό,τι μια ομάδα στην οποία επικρατούν μόνο ιδιοτελή άτομα. Κατά συνέπεια η φυσική επιλογή θα ευνοήσει τις ομάδες ή τα είδη των οποίων τα μέλη είναι έτοιμα να θυσιαστούν για το καλό του συνόλου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, π.χ. σε περιπτώσεις σπάνιων διατροφικών πόρων, ένα ζώο θα κρατήσει σε χαμηλούς ρυθμούς την αναπαραγωγή του, προκειμένου να μην αυξηθεί πολύ ο πληθυσμός και μ' αυτόν τον τρόπο μειωθούν καταστροφικά τα τρόφιμα. Μόνο οι ομάδες των ζώων που θα λειτουργούσαν με αυτό τον τρόπο θα επιβίωναν. Αντίθετα, οι ομάδες των οποίων τα μέλη λειτουργούσαν εγωιστικά και έκαναν πολλούς απογόνους, θα εξαφανίζονταν λόγω της υπερεκμετάλλευσης των διατροφικών πόρων.
Η θεωρία αυτή φαινόταν να εξηγεί εκ πρώτης άποψης περιπτώσεις «αυτοθυσίας» στο ζωικό βασίλειο, όπως τις φωνές που έβγαζαν ορισμένα πουλιά όταν έβλεπαν να πλησιάζει ένα αρπακτικό. Τα πουλιά με αυτό τον τρόπο προειδοποιούσαν τα μέλη της υπόλοιπης ομάδας και τους έδιναν τον χρόνο να φύγουν ή να κρυφτούν. Ομως ταυτόχρονα θυσίαζαν τον εαυτό τους, επισύροντας με τη φωνή τους την προσοχή του αρπακτικού. Αν λοιπόν ίσχυε η θεωρία της «επιλογής ομάδας», τότε πράγματι ο «αναρχικός» που καταστρέφει τη δημόσια περιουσία, ο αγρότης που κλείνει τους δρόμους για να πάρει μεγαλύτερες επιδοτήσεις και τα golden boys των τραπεζών που δυναμίτιζαν τις οικονομίες γενεών για να πάρουν μεγαλύτερα bonus, όλοι τους λειτουργούν «αφύσικα». Βάζοντας το κέφι τους υψηλότερα από το ομαδικό συμφέρον, παραβιάζουν τους φυσικούς νόμους που σύμφωνα με αυτή την αντίληψη ευνοούν τα κοινωνικά σύνολα, των οποίων τα μέλη λειτουργούν με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο.
Ομως, δυστυχώς, η θεωρία δεν ισχύει. Την ανατροπή της θεωρίας οφείλουμε στο κλασικό έργο Adaptation and Natural Selecton (Προσαρμογή και Φυσική Επιλογή -1966) του βιολόγου George Williams. Σύμφωνα με τον Williams η «επιλογή ομάδας» δεν μπορεί να έχει παίξει κανένα σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη των έμβιων όντων για τον ακόλουθο λόγο. Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα είδος πουλιών που αποτελείται από δύο τύπους, τον Α και τον Β. Οι Α αυτοθυσιάζονται αυτοκτονώντας, όταν υπάρχει έλλειψη τροφής, προκειμένου να επιβιώσει η υπόλοιπη ομάδα. Οι Β αντίθετα τρώνε πάντοτε «του σκασμού», αδιαφορώντας για το «καλό του συνόλου».Το ερώτημα είναι: ποιος από τους δύο τύπους θα αναπαραχθεί στην επόμενη γενιά; Η απάντηση είναι φυσικά ότι τα πουλιά που αυτοκτονούν δεν πρόκειται να αφήσουν απογόνους, ενώ αντίθετα αυτά που αρνήθηκαν να θυσιαστούν για το καλό του συνόλου θα αφήσουν. Ετσι, σε μερικές γενιές όλο το κοπάδι θα αποτελείται από τους Β, δηλαδή τα πουλιά που έχουν «ιδιοτελή» χαρακτηριστικά.
Η ανατροπή της θεωρίας της «επιλογής ομάδας» οδήγησε επίσης σε μια επανεξέταση των περιπτώσεων συμπεριφοράς ζώων, που παραδοσιακά ερμηνεύονταν ως περιπτώσεις αυτοθυσίας για το καλό της ομάδας -όπως τις χαρακτηριστικές «προειδοποιητικές» κραυγές ορισμένων πτηνών, στις οποίες αναφερθήκαμε προηγουμένως. Το πουλί που βγάζει την κραυγή, σύμφωνα με την παραδοσιακή θεωρία, ρισκάρει τον θάνατό του (αποκαλύπτοντας τη θέση του στο αρπακτικό), προκειμένου να προειδοποιήσει τους άλλους συντρόφους του. Αμ δε! Οπως έδειξαν σύγχρονα πειράματα, η κραυγή του πουλιού δεν απευθύνεται στους συντρόφους του, αλλά στο αρπακτικό. Με την κραυγή του το πουλί ενημερώνει τον θηρευτή ότι τον έχει δει και ότι κατά συνέπεια έχει όλο τον καιρό να διαφύγει κρυβόμενο, π.χ. στην πυκνή βλάστηση. «Κυνήγα τους άλλους, όχι εμένα γιατί εγώ σε έχω δει» λέει το πουλί στο αρπακτικό με την κραυγή του. Η συμπεριφορά του δεν στοχεύει στο «καλό του συνόλου», αλλά στην επιβίωση και αναπαραγωγή των δικών του γονιδίων.
Πέντε έτη μετά την έκδοση του βιβλίου του Williams όλοι σχεδόν οι βιολόγοι είχαν εγκαταλείψει τη θεωρία της «επιλογής ομάδας». Οι μόνοι που φαίνεται ότι εξακολουθούν να την πιστεύουν σήμερα είναι οι πολιτικοί και για αυτό ίσως οι εκκλήσεις τους δεν φέρνουν απολύτως κανένα αποτέλεσμα.
Καρολος
Δευτέρα 9 Μαρτίου 2009
Η οικονομικη κριση ευνοει τις..ωριμες!
Σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που περνάμε αυτό τον καιρό, δεν υπάρχουν μόνο χαμένοι αλλά και κερδισμένοι. Τα θρησκευτικά κινήματα π.χ., όπως έχουν δείξει πολλές έρευνες, ωφελούνται καθώς αυξάνουν σημαντικά την πελατεία τους και γεμίζουν οι εκκλησίες.
Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που ωφελούνται είναι οι ώριμες γυναίκες. Οπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες Αμερικανών ψυχολόγων, σε περιόδους οικονομικής κρίσης αυξάνεται σημαντικά η ζήτηση μεταξύ των ανδρών για ώριμες ηλικιακά γυναίκες!
Οπως έχουν δείξει άπειρες έρευνες σε όλα τα μέρη του κόσμου, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες επιλέγουν συντρόφους με κριτήριο τη μεγιστοποίηση της αναπαραγωγικής επιτυχίας. Για τους άντρες αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι το βασικό κριτήριο επιλογής τους είναι η ηλικία της συντρόφου -καθ' όσον η ηλικία συνδέεται άμεσα με τη γονιμότητα. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι οι άνδρες προτιμούν γυναίκες των οποίων τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματος παραπέμπουν σε νιότη: Μεγάλα μάτια, γεμάτα μάγουλα, μικρή αναλογία μέσης προς γοφούς, μεγάλη σωματική μάζα κ.λπ. (βλ. Ε. Καφετζόπουλος «Ο Σεξουαλικός Πίθηκος» εκδ. Κάτοπτρο)
Ομως, μια πρόσφατη έρευνα των Αμερικανών ψυχολόγων Terry Pettijohn και Brian Jungeberg που δημοσιεύθηκε στο «Peersonality and Social Psychology Bulletin» έδειξε ότι αυτό δεν ισχύει πάντοτε. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ψυχολόγους, σε περιόδους οικονομικών κρίσεων οι άνδρες προτιμούν ώριμες ηλικιακά γυναίκες.Η έρευνα χρησιμοποίησε ως δείγμα τις φωτογραφίες των γυναικών τις οποίες το αμερικανικό περιοδικό Playboy αναδεικνύει σε Plαymates of the Year (την ομορφότερη της χρονιάς) και τις οποίες δημοσιεύει στις κεντρικές του σελίδες. Η έρευνα κάλυψε την περίοδο 1960 (που το περιοδικο άρχισε να δημοσιεύει τη φωτογραφία της Playmate of the Year) μέχρι το 2002. Οι επιλογές αυτές, σύμφωνα με τους ερευνητές, θεωρείται ότι εκφράζουν τις ερωτικές προτιμήσεις των Αμερικανών αρσενικών, των οποίων το Playboy είναι ένας σημαντικός εκφραστής.
Η έρευνα έδειξε ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης οι γυναίκες που αναδεικνύονταν σε Playmates of the Year ήσαν οι ηλικιακά πιο ώριμες: «Στους δύσκολους κοινωνικά και οικονομικά καιρούς» αναφέρει η έρευνα, «υπάρχει προτίμηση για σχετικά πιο ώριμα χαρακτηριστικά προσώπου και σώματος». Οσον αφορά τα χαρακτηριστικά του προσώπου, όταν η οικονομική κατάσταση ήταν απειλητική και επικρατούσε απαισιοδοξία τα Playmates of the Year είχαν (σχετικά) μικρότερα μάτια, λεπτότερα μάγουλα και μεγαλύτερα πιγούνια.
Αντίθετα, όταν η οικονομική κατάσταση ήταν καλή, οι προτιμήσεις σε χαρακτηριστικά προσώπου περιλαμβάνουν μεγαλύτερα μάτια, πιο γεμάτα μάγουλα και μικρότερα πιγούνια.Οσον αφορά τώρα τα χαρακτηριστικά του σώματος, όταν οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ήσαν κακές, τα Playmates of the Year του Playboy ήσαν πιο βαριές, πιο τετράγωνες, με μεγαλύτερη μέση, μεγαλύτερη αναλογία μέσης προς γοφούς και μικρότερη σωματική μάζα. Αντίστροφα, όταν οι καιροί ήσαν καλοί τα Playmates of the Year είχαν μικρότερες αναλογίες μέσης προς γοφούς, μεγαλύτερη σωματική μάζα και πιο τονισμένες καμπύλες.
Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ψυχολόγους, το γεγονός ότι οι άνδρες προτιμούν πιο ώριμες ηλικιακά γυναίκες σε περιόδους οικονομικής κρίσης μπορεί να οφείλεται στα αισθήματα αυξημένης ανασφάλειας που βιώνουν.«Οταν οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες είναι απειλητικές», γράφουν, «οι άνθρωποι παρουσιάζουν αυξημένη ανάγκη για ασφάλεια. Αυτή η έλλειψη ασφάλειας οδηγεί στην αναζήτηση συντρόφων που ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες. Ανάλογα με την κατάσταση, τα άτομα θα χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που παρέχει η εμφάνιση του άλλου προκειμένου να λάβουν αποφάσεις. Διαφορετικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν τις προτιμήσεις των ανθρώπων για ορισμένα χαρακτηρηστικά του προσώπου και του σώματος. Ετσι π.χ. τα άτομα που βιώνουν απειλητικές καταστάσεις, αισθάνονται φόβο, αβεβαιότητα και στρες. Σε αυτές τις καταστάσεις είναι φυσικό να προτιμάει κανείς ένα σύντροφο του οποίου τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματος εκφράζουν ωριμότητα, ανεξαρτησία και ασφάλεια -δηλαδή χαρακτηριστικά τα οποία μειώνουν τα αισθήματα του φόβου, του στρες και της αβεβαιότητας».
Πάντως, προτού ανοίξουν τις σαμπάνιες οι «ώριμες» κυρίες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα εξής δύο σημεία:
* Πρώτον, για να γίνουν αποδεκτά τα συμπεράσματα της έρευνας των Αμερικανών ψυχολόγων θα πρέπει να γίνουν ανάλογες έρευνες και σε άλλες χώρες και πολιτισμούς και να δώσουν ανάλογα αποτελέσματα.
* Δεύτερον, και πιο σημαντικό, ο όρος «ώριμη ηλικία» που χρησιμοποιείται στην έρευνα είναι σχετικός. Η πιο ώριμη ηλικιακά από τις κοπέλες που χρησιμοποιήθηκαν στο δείγμα Playmate of the Year του Playboy ήταν ...33 χρόνων!
ΚΑΡΟΛΟΣ
Ελευθεροτυπια 07/03/2009
Μια άλλη κατηγορία ανθρώπων που ωφελούνται είναι οι ώριμες γυναίκες. Οπως δείχνουν πρόσφατες έρευνες Αμερικανών ψυχολόγων, σε περιόδους οικονομικής κρίσης αυξάνεται σημαντικά η ζήτηση μεταξύ των ανδρών για ώριμες ηλικιακά γυναίκες!
Οπως έχουν δείξει άπειρες έρευνες σε όλα τα μέρη του κόσμου, τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες επιλέγουν συντρόφους με κριτήριο τη μεγιστοποίηση της αναπαραγωγικής επιτυχίας. Για τους άντρες αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι το βασικό κριτήριο επιλογής τους είναι η ηλικία της συντρόφου -καθ' όσον η ηλικία συνδέεται άμεσα με τη γονιμότητα. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι οι άνδρες προτιμούν γυναίκες των οποίων τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματος παραπέμπουν σε νιότη: Μεγάλα μάτια, γεμάτα μάγουλα, μικρή αναλογία μέσης προς γοφούς, μεγάλη σωματική μάζα κ.λπ. (βλ. Ε. Καφετζόπουλος «Ο Σεξουαλικός Πίθηκος» εκδ. Κάτοπτρο)
Ομως, μια πρόσφατη έρευνα των Αμερικανών ψυχολόγων Terry Pettijohn και Brian Jungeberg που δημοσιεύθηκε στο «Peersonality and Social Psychology Bulletin» έδειξε ότι αυτό δεν ισχύει πάντοτε. Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ψυχολόγους, σε περιόδους οικονομικών κρίσεων οι άνδρες προτιμούν ώριμες ηλικιακά γυναίκες.Η έρευνα χρησιμοποίησε ως δείγμα τις φωτογραφίες των γυναικών τις οποίες το αμερικανικό περιοδικό Playboy αναδεικνύει σε Plαymates of the Year (την ομορφότερη της χρονιάς) και τις οποίες δημοσιεύει στις κεντρικές του σελίδες. Η έρευνα κάλυψε την περίοδο 1960 (που το περιοδικο άρχισε να δημοσιεύει τη φωτογραφία της Playmate of the Year) μέχρι το 2002. Οι επιλογές αυτές, σύμφωνα με τους ερευνητές, θεωρείται ότι εκφράζουν τις ερωτικές προτιμήσεις των Αμερικανών αρσενικών, των οποίων το Playboy είναι ένας σημαντικός εκφραστής.
Η έρευνα έδειξε ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης οι γυναίκες που αναδεικνύονταν σε Playmates of the Year ήσαν οι ηλικιακά πιο ώριμες: «Στους δύσκολους κοινωνικά και οικονομικά καιρούς» αναφέρει η έρευνα, «υπάρχει προτίμηση για σχετικά πιο ώριμα χαρακτηριστικά προσώπου και σώματος». Οσον αφορά τα χαρακτηριστικά του προσώπου, όταν η οικονομική κατάσταση ήταν απειλητική και επικρατούσε απαισιοδοξία τα Playmates of the Year είχαν (σχετικά) μικρότερα μάτια, λεπτότερα μάγουλα και μεγαλύτερα πιγούνια.
Αντίθετα, όταν η οικονομική κατάσταση ήταν καλή, οι προτιμήσεις σε χαρακτηριστικά προσώπου περιλαμβάνουν μεγαλύτερα μάτια, πιο γεμάτα μάγουλα και μικρότερα πιγούνια.Οσον αφορά τώρα τα χαρακτηριστικά του σώματος, όταν οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες ήσαν κακές, τα Playmates of the Year του Playboy ήσαν πιο βαριές, πιο τετράγωνες, με μεγαλύτερη μέση, μεγαλύτερη αναλογία μέσης προς γοφούς και μικρότερη σωματική μάζα. Αντίστροφα, όταν οι καιροί ήσαν καλοί τα Playmates of the Year είχαν μικρότερες αναλογίες μέσης προς γοφούς, μεγαλύτερη σωματική μάζα και πιο τονισμένες καμπύλες.
Σύμφωνα με τους Αμερικανούς ψυχολόγους, το γεγονός ότι οι άνδρες προτιμούν πιο ώριμες ηλικιακά γυναίκες σε περιόδους οικονομικής κρίσης μπορεί να οφείλεται στα αισθήματα αυξημένης ανασφάλειας που βιώνουν.«Οταν οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες είναι απειλητικές», γράφουν, «οι άνθρωποι παρουσιάζουν αυξημένη ανάγκη για ασφάλεια. Αυτή η έλλειψη ασφάλειας οδηγεί στην αναζήτηση συντρόφων που ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες. Ανάλογα με την κατάσταση, τα άτομα θα χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που παρέχει η εμφάνιση του άλλου προκειμένου να λάβουν αποφάσεις. Διαφορετικές καταστάσεις μπορεί να επηρεάσουν τις προτιμήσεις των ανθρώπων για ορισμένα χαρακτηρηστικά του προσώπου και του σώματος. Ετσι π.χ. τα άτομα που βιώνουν απειλητικές καταστάσεις, αισθάνονται φόβο, αβεβαιότητα και στρες. Σε αυτές τις καταστάσεις είναι φυσικό να προτιμάει κανείς ένα σύντροφο του οποίου τα χαρακτηριστικά του προσώπου και του σώματος εκφράζουν ωριμότητα, ανεξαρτησία και ασφάλεια -δηλαδή χαρακτηριστικά τα οποία μειώνουν τα αισθήματα του φόβου, του στρες και της αβεβαιότητας».
Πάντως, προτού ανοίξουν τις σαμπάνιες οι «ώριμες» κυρίες θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα εξής δύο σημεία:
* Πρώτον, για να γίνουν αποδεκτά τα συμπεράσματα της έρευνας των Αμερικανών ψυχολόγων θα πρέπει να γίνουν ανάλογες έρευνες και σε άλλες χώρες και πολιτισμούς και να δώσουν ανάλογα αποτελέσματα.
* Δεύτερον, και πιο σημαντικό, ο όρος «ώριμη ηλικία» που χρησιμοποιείται στην έρευνα είναι σχετικός. Η πιο ώριμη ηλικιακά από τις κοπέλες που χρησιμοποιήθηκαν στο δείγμα Playmate of the Year του Playboy ήταν ...33 χρόνων!
ΚΑΡΟΛΟΣ
Ελευθεροτυπια 07/03/2009
Επιβιωνουν οι "φουσκωτοι";
Ορισμένοι έχουν επιφυλάξεις σχετικά με τις πολιτικές συνέπειες των θεωριών του Δαρβίνου διότι ταυτίζουν την θεωρία της «φυσικής επιλογής» με την «επιβίωση του ισχυροτέρου». Και από την στιγμή που ισχύει αυτό τότε ανοίγει ο δρόμος για την νομιμοποίηση του «δικαίου του ισχυροτέρου», του «νόμου της ζούγκλας», του «ο θάνατός σου, η ζωή μου» και για άλλα παρεμφερή χαριτωμένα.
Αναμφίβολα ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής είναι το κεντρικό σημείο της εξελικτικής θεωρίας. Ομως ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής δεν οδηγεί κατ' ανάγκη στην επικράτηση του «ισχυροτέρου». Οδηγεί στην επικράτηση του πιο «κατάλληλου» ή «ευπροσάρμοστου», που είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό.Σε έναν πληθυσμό η κάθε γενιά παρουσιάζει μια ποικιλομορφία φυσικών χαρακτηριστικών. Αλλα από αυτά είναι κληροδοτημένα από την προηγούμενη γενιά και άλλα είναι το αποτέλεσμα τυχαίων μεταλλάξεων του γενετικού υλικού. Η θεωρία της φυσικής επιλογής λέει ότι οι οργανισμοί που θα μεταφέρουν τα γονίδιά τους στις επόμενες γενιές, είναι αυτοί των οποίων τα χαρακτηριστικά βοηθούν στην επιβίωση και την αναπαραγωγή τους.
Οπως γράφει ο κορυφαίος βιολόγος Ernst Mayr «τα άτομα με τη μεγαλύτερη πιθανότητα να επιβιώνουν και να αναπαράγονται επιτυχώς είναι και τα καλύτερα προσαρμοσμένα λόγω του ότι κατέχουν έναν ιδιαίτερο συνδυασμό γνωρισμάτων». Οπως τονίζει ο Mayr, αυτό που ο Δαρβίνος ονόμασε φυσική επιλογή είναι στην πραγματικότητα μια διαδικασία εξάλειψης: γεννήτορες της επόμενης γενιάς γίνονται τα άτομα εκείνα μεταξύ των απογόνων των γονιών τους τα οποία επιβιώνουν είτε τυχαία είτε επειδή κατέχουν χαρακτηριστικά που τα καθιστούν ιδιαίτερα καλά προσαρμοσμένα στις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. (Ernst Mayr, «Τι είναι η εξέλιξη», Εκδ. Κάτοπτρο).
Ομως αυτό δεν σημαίνει κατ' ανάγκη την επιβίωση του ισχυροτέρου. Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά λόγω μιας τυχαίας μεταλλαγής στο γενετικό υλικό εμφανίζεται μεταξύ του πληθυσμού μας ένα άτομο -ας τον πούμε Χάρη- το οποίο δεν αισθάνεται την ίδια αποστροφή στα ανθρώπινα απόβλητα όπως οι υπόλοιποι. Ο Χάρης ζει στους υπονόμους και καμιά φορά τρέφεται από ακαθαρσίες. Κατά τα άλλα ο Χάρης έχει σώμα μποντιμπιλντερά και γενικώς «γ... και δέρνει». Με άλλα λόγια έχει όλα τα προσόντα για να θριαμβεύσει στη μάχη για την «επιβίωση του ισχυροτέρου», σωστά; Αμ δε! Το πρόβλημα είναι ότι ο Χάρης θα είχε περίπου μηδενικές πιθανότητες να αφήσει απογόνους. Μπορείτε να φανταστείτε μια κοπέλα που θα δεχόταν να βγει μαζί του για μια ρομαντική βόλτα στους υπονόμους, ή να πάει το καλοκαίρι μαζί του για βραδινό μπάνιο στους βόθρους; Η φυσική λοιπόν επιλογή δεν πρόκειται να ευνοήσει τον Χάρη. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι ο Χάρης είναι λιγότερο «ισχυρός» από τους υπόλοιπους. Σημαίνει απλά ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό με το οποίο τον προίκισε η φύση -δηλαδή η έλξη που αισθάνεται για τα απόβλητα- δεν είναι κατάλληλο για το συγκεκριμένο περιβάλλον στο οποίο ζει. Αν ο Χάρης ήταν αλογόμυγα, τότε αυτό το χαρακτηριστικό θα του παρείχε μια ζηλευτή θέση μεταξύ των ομοειδών του.
Το περιβάλλον είναι εκείνο που επιλέγει ποιο χαρακτηριστικό είναι κατάλληλο - και αυτό, όπως έδειξε το προηγούμενο παράδειγμα, δεν είναι πάντοτε η ισχύς.«Ο ικανός», γράφει ο Ποταμιάνος, «δεν είναι κατ' ανάγκη αυτός με τα φουσκωτά μπράτσα ή με το επιβλητικό παράστημα συνοδευόμενο και από το ανάλογο εξουσιαστικό ύφος, παρά είναι αυτός που... "θηλυκώνει" όσο καλύτερα γίνεται. Η προσαρμοστική ικανότητα είναι εντέλει σαν το κλειδί στην κλειδαριά. (Θα πρέπει να φανταστούμε) τα άτομα που ανήκουν στο ίδιο είδος πώς εισχωρούν σαν όλο και πιο ταιριαστά κλειδιά μέσα στις κλειδαριές που είναι οι οικολογικές εστίες τους» (Δ. Ποταμιάνος, «Ενικός-Πληθυντικός», Εκδ. Καστανιώτης).
Επίσης και στις μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν στο ζωικό βασίλειο λόγω τυχαίων περιστατικών (καταστροφών κ.λπ.) κατά τη διάρκεια των εκατομμυρίων ετών της εξέλιξης, η ισχύς φαίνεται να έπαιξε μικρό ρόλο στην επιβίωση. Η πιο γνωστή τέτοια μαζική καταστροφή αφορά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων στο τέλος της εποχής του Κρητιδικού πριν από 65 εκατομμύρια έτη που προκλήθηκε, πιθανότατα, από την πρόσκρουση ενός αστεροειδούς στη Γη. Στην καταστροφή επέζησαν οι χελώνες και οι σαύρες - ζώα τα οποία μάλλον δύσκολα μπορούν να θεωρηθούν ισχυρότερα των δεινοσαύρων.«Χρειάστηκε ένας αιώνας», γραφει ο Kay, «για να γίνουν κατανοητά τα μαθηματικά των ιδεών του Δαρβίνου. Εν τω μεταξύ η σύγχυση της φράσης "η επιβίωση του πιο δυνατού" οδήγησε στην εσφαλμένη πεποίθηση ότι η εξέλιξη ήταν μια διαδικασία συνεχούς βελτίωσης η οποία είχε και ηθικές συνέπειες και δικαιολογούσε απόψεις για φυλετική ανωτερότητα και ευγονικές πολιτικές». (John Kay, «Η αλήθεια για τις αγορές», Εκδ. Κριτική).
Κάρολος
Αναμφίβολα ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής είναι το κεντρικό σημείο της εξελικτικής θεωρίας. Ομως ο μηχανισμός της φυσικής επιλογής δεν οδηγεί κατ' ανάγκη στην επικράτηση του «ισχυροτέρου». Οδηγεί στην επικράτηση του πιο «κατάλληλου» ή «ευπροσάρμοστου», που είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό.Σε έναν πληθυσμό η κάθε γενιά παρουσιάζει μια ποικιλομορφία φυσικών χαρακτηριστικών. Αλλα από αυτά είναι κληροδοτημένα από την προηγούμενη γενιά και άλλα είναι το αποτέλεσμα τυχαίων μεταλλάξεων του γενετικού υλικού. Η θεωρία της φυσικής επιλογής λέει ότι οι οργανισμοί που θα μεταφέρουν τα γονίδιά τους στις επόμενες γενιές, είναι αυτοί των οποίων τα χαρακτηριστικά βοηθούν στην επιβίωση και την αναπαραγωγή τους.
Οπως γράφει ο κορυφαίος βιολόγος Ernst Mayr «τα άτομα με τη μεγαλύτερη πιθανότητα να επιβιώνουν και να αναπαράγονται επιτυχώς είναι και τα καλύτερα προσαρμοσμένα λόγω του ότι κατέχουν έναν ιδιαίτερο συνδυασμό γνωρισμάτων». Οπως τονίζει ο Mayr, αυτό που ο Δαρβίνος ονόμασε φυσική επιλογή είναι στην πραγματικότητα μια διαδικασία εξάλειψης: γεννήτορες της επόμενης γενιάς γίνονται τα άτομα εκείνα μεταξύ των απογόνων των γονιών τους τα οποία επιβιώνουν είτε τυχαία είτε επειδή κατέχουν χαρακτηριστικά που τα καθιστούν ιδιαίτερα καλά προσαρμοσμένα στις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. (Ernst Mayr, «Τι είναι η εξέλιξη», Εκδ. Κάτοπτρο).
Ομως αυτό δεν σημαίνει κατ' ανάγκη την επιβίωση του ισχυροτέρου. Ας υποθέσουμε ότι ξαφνικά λόγω μιας τυχαίας μεταλλαγής στο γενετικό υλικό εμφανίζεται μεταξύ του πληθυσμού μας ένα άτομο -ας τον πούμε Χάρη- το οποίο δεν αισθάνεται την ίδια αποστροφή στα ανθρώπινα απόβλητα όπως οι υπόλοιποι. Ο Χάρης ζει στους υπονόμους και καμιά φορά τρέφεται από ακαθαρσίες. Κατά τα άλλα ο Χάρης έχει σώμα μποντιμπιλντερά και γενικώς «γ... και δέρνει». Με άλλα λόγια έχει όλα τα προσόντα για να θριαμβεύσει στη μάχη για την «επιβίωση του ισχυροτέρου», σωστά; Αμ δε! Το πρόβλημα είναι ότι ο Χάρης θα είχε περίπου μηδενικές πιθανότητες να αφήσει απογόνους. Μπορείτε να φανταστείτε μια κοπέλα που θα δεχόταν να βγει μαζί του για μια ρομαντική βόλτα στους υπονόμους, ή να πάει το καλοκαίρι μαζί του για βραδινό μπάνιο στους βόθρους; Η φυσική λοιπόν επιλογή δεν πρόκειται να ευνοήσει τον Χάρη. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι ο Χάρης είναι λιγότερο «ισχυρός» από τους υπόλοιπους. Σημαίνει απλά ότι το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό με το οποίο τον προίκισε η φύση -δηλαδή η έλξη που αισθάνεται για τα απόβλητα- δεν είναι κατάλληλο για το συγκεκριμένο περιβάλλον στο οποίο ζει. Αν ο Χάρης ήταν αλογόμυγα, τότε αυτό το χαρακτηριστικό θα του παρείχε μια ζηλευτή θέση μεταξύ των ομοειδών του.
Το περιβάλλον είναι εκείνο που επιλέγει ποιο χαρακτηριστικό είναι κατάλληλο - και αυτό, όπως έδειξε το προηγούμενο παράδειγμα, δεν είναι πάντοτε η ισχύς.«Ο ικανός», γράφει ο Ποταμιάνος, «δεν είναι κατ' ανάγκη αυτός με τα φουσκωτά μπράτσα ή με το επιβλητικό παράστημα συνοδευόμενο και από το ανάλογο εξουσιαστικό ύφος, παρά είναι αυτός που... "θηλυκώνει" όσο καλύτερα γίνεται. Η προσαρμοστική ικανότητα είναι εντέλει σαν το κλειδί στην κλειδαριά. (Θα πρέπει να φανταστούμε) τα άτομα που ανήκουν στο ίδιο είδος πώς εισχωρούν σαν όλο και πιο ταιριαστά κλειδιά μέσα στις κλειδαριές που είναι οι οικολογικές εστίες τους» (Δ. Ποταμιάνος, «Ενικός-Πληθυντικός», Εκδ. Καστανιώτης).
Επίσης και στις μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν στο ζωικό βασίλειο λόγω τυχαίων περιστατικών (καταστροφών κ.λπ.) κατά τη διάρκεια των εκατομμυρίων ετών της εξέλιξης, η ισχύς φαίνεται να έπαιξε μικρό ρόλο στην επιβίωση. Η πιο γνωστή τέτοια μαζική καταστροφή αφορά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων στο τέλος της εποχής του Κρητιδικού πριν από 65 εκατομμύρια έτη που προκλήθηκε, πιθανότατα, από την πρόσκρουση ενός αστεροειδούς στη Γη. Στην καταστροφή επέζησαν οι χελώνες και οι σαύρες - ζώα τα οποία μάλλον δύσκολα μπορούν να θεωρηθούν ισχυρότερα των δεινοσαύρων.«Χρειάστηκε ένας αιώνας», γραφει ο Kay, «για να γίνουν κατανοητά τα μαθηματικά των ιδεών του Δαρβίνου. Εν τω μεταξύ η σύγχυση της φράσης "η επιβίωση του πιο δυνατού" οδήγησε στην εσφαλμένη πεποίθηση ότι η εξέλιξη ήταν μια διαδικασία συνεχούς βελτίωσης η οποία είχε και ηθικές συνέπειες και δικαιολογούσε απόψεις για φυλετική ανωτερότητα και ευγονικές πολιτικές». (John Kay, «Η αλήθεια για τις αγορές», Εκδ. Κριτική).
Κάρολος
Ο Μανος ο Παγκαλος και η ..ουρα του παγωνιου!
«Εξυπνοι πολιτικοί, θα μπορούσαν να είχαν φτάσει πολύ ψηλά αν ήταν πιο προσεκτικοί» σχολίαζε ο οδηγός του ταξί που με έφερνε στην εφημερίδα, ακούγοντας την εβομαδιαία ραδιοφωνική εκπομπή των δύο πολιτικών. Υπερβολική ίσως η άποψη του οδηγού, όμως η εκτίμηση ότι ο Μάνος και ο Πάγκαλος ακολουθούσαν πάντοτε μια στρατηγική «υψηλού ρίσκου» είναι αρκετά διαδεδομένη στην κοινωνία.Ομως οι δύο πολιτικοί δεν είναι τα μόνα έμβια όντα που υιοθετούν μια συμπεριφορά «υψηλού ρίσκου» -δηλαδή μια συμπεριφορά που εκ πρώτης όψεως επιβάλλει μεγάλο κόστος στον φορέα της.
Μια άλλη περίπτωση είναι η ουρά του αρσενικού παγονιού. Οταν το παγόνι ανοίγει την ουρά του, μπορεί να είναι πολύ όμορφο αλλά είναι και πολύ εμφανές για τους θηρευτές του. Επίσης η μεγάλη του ουρά αναμφίβολα το καθιστά δυσκίνητο και εύκολη λεία των αρπακτικών. Τα ίδιο ισχύει και για τα μεγάλα και βαριά κέρατα των αρσενικών ελαφιών. Είναι εντυπωσιακά, όμως εμποδίζουν την ταχεία διαφυγή τους από τους θηρευτές -επιπλέον μπορούν να μπλεχτούν σε χαμηλά κλαδιά δένδρων και έτσι να δυσχεράνει ακόμα περισσότερο η διαφυγή τους.
Ποιοι είναι λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους η φύση επέτρεψε την επιβίωση τέτοιων ριψοκίνδυνων χαρακτηριστικών -όπως η πολιτική συμπεριφορά των δύο πολιτικών, οι μεγάλες ουρές των παγονιών και τα μεγάλα κέρατα των ελαφιών; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη χρωστάμε στους μεγάλους Ισραηλινούς βιολόγους Αμοτζ και Αβισαγκ Ζαχάβι που διατύπωσαν τη λεγόμενη «Αρχή της Μειονεξίας» (the Handicap Principle). Σύμφωνα με αυτήν, όλα τα προαναφερθέντα μειονεκτήματα λειτουργούν ως σήματα, ως διαφήμιση των γονιδίων του φορέα (Α.& Α. Ζαχάβι «Η Αρχή της Μειονεξίας», εκδ. «Κάτοπτρο»). Το μήνυμα π.χ. που στέλνει το αρσενικό παγόνι με την πλουμιστή ουρά είναι:«Κατάφερα να επιβιώσω παρά το γεγονός ότι έχω μια τεράστια ουρά, άρα είμαι πιο ικανός και κατά συνέπεια πιο ελκυστικός από τα άλλα παγόνια».
Πρόκειται με άλλα λόγια για «εθελούσια μειονεκτήματα», παρόμοια με αυτά που επιβάλλονται στους ισχυρότερους παίκτες σε παιχνίδια ή αθλήματα -όπως η αφαίρεση της βασίλισσας του ισχυρότερου σε μια παρτίδα σκάκι ή η βαθμολογία με την οποία ξεκινά ο πλέον έμπειρος παίκτης του γκολφ. Το εθελούσιο μειονέκτημα αποδεικνύει, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η επικράτηση του νικητή οφείλεται στη δεξιότητά του και όχι στον παράγοντα τύχη. Η ουρά του παγονιού και τα κέρατα του ελαφιού δεν είναι απλά μειονεκτήματα αλλά εθελούσια μειονεκτήματα. Τους επιτρέπουν να διαφημίζουν την ποιότητά τους.
Αυτό που είναι ουσιαστικό είναι το γεγονός ότι τα «μειονεκτήματα» πρέπει να είναι πραγματικά, δηλαδή να επιβάλλουν πραγματικό κόστος στον φορέα τους προκειμένου να είναι αξιόπιστα: «Αν», γράφει ο καθηγητής Εξελικτικής Βιολογίας Geofrey Miller, «οι μεγάλες φανταχτερές ουρές των παγονιών ήταν εύκολο να αναπτυχθούν και να διατηρηθούν και αν ήσαν ελαφρές στη μεταφορά τους, τότε κάθε γέρικο παγόνι θα μπορούσε να έχει ανεξάρτητα από το πόσο κακεχτικό, πεινασμένο ή γεμάτο παράσιτα ήταν. Αν η ουρά δεν εμπεριείχε κόστος για τον φορέα της, δεν θα εμπεριείχε καμιά πληροφορία σχετικά με τις ικανότητές του».
Η πολιτική στρατηγική «υψηλού ρίσκου» των δύο πολιτικών πληροί τα προαναφερθέντα κριτήρια: Συνεπαγόταν πάντοτε πραγματικό κόστος στον φορέα της. Οταν ο Μάνος στενοχώρησε τον Κωστάκη τον Μέγα γνώριζε ότι το διακύβευμα ήταν το μέλλον του στη Ν.Δ. Οταν ο Πάγκαλος στενοχώρησε με τη σειρά του την αυτής εξοχότητα Μάργκαρετ Ολμπράιτ (περίοδος Οτσαλάν) ήξερε ότι έλεγε πιθανώς το οριστικό μπάι-μπάι σε οποιεσδήποτε ελπίδες είχε για υψηλότερα αξιώματα σε μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ. Η λογική λοιπόν της αυτοδιαφήμισης των γονιδίων εξηγεί την υιοθέτηση της στρατηγικής «υψηλού ρίσκου» από έναν οργανισμό. Η ύπαρξη υγιών και γερών γονιδίων με τη σειρά της ελκύει το άλλο φύλο. Συνεπώς, αυτά τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές αυξάνουν τις πιθανότητες αναπαραγωγής των γονιδίων του φορέα στις επόμενες γενιές.Από την εξελικτική σκοπιά λοιπόν η πολιτική συμπεριφορά του Μάνου και του Πάγκαλου είναι ριψοκίνδυνη μόνο αν ιδωθεί μέσα στο στενό πλαίσιο της πολιτικής αρένας. Αν, αντιθέτως, ιδωθεί μέσα από το πολύ πιο γενικευμένο πλαίσιο της βιολογικής εξέλιξης τότε η εικόνα αλλάζει ριζικά. Σε αυτό το επίπεδο, αποτελεί μια πολύ επιτυχημένη στρατηγική αναπαραγωγής των γονιδιακών τους αντιγράφων -όπως ακριβώς και η ουρά του παγονιού ή τα κέρατα του ελαφιού.
Η απόδειξη; Ο Θόδωρος έχει πέντε παιδιά και ο Στέφανος άλλα πέντε!!!
Κάρολος
2 - 28/02/200
Μια άλλη περίπτωση είναι η ουρά του αρσενικού παγονιού. Οταν το παγόνι ανοίγει την ουρά του, μπορεί να είναι πολύ όμορφο αλλά είναι και πολύ εμφανές για τους θηρευτές του. Επίσης η μεγάλη του ουρά αναμφίβολα το καθιστά δυσκίνητο και εύκολη λεία των αρπακτικών. Τα ίδιο ισχύει και για τα μεγάλα και βαριά κέρατα των αρσενικών ελαφιών. Είναι εντυπωσιακά, όμως εμποδίζουν την ταχεία διαφυγή τους από τους θηρευτές -επιπλέον μπορούν να μπλεχτούν σε χαμηλά κλαδιά δένδρων και έτσι να δυσχεράνει ακόμα περισσότερο η διαφυγή τους.
Ποιοι είναι λοιπόν οι λόγοι για τους οποίους η φύση επέτρεψε την επιβίωση τέτοιων ριψοκίνδυνων χαρακτηριστικών -όπως η πολιτική συμπεριφορά των δύο πολιτικών, οι μεγάλες ουρές των παγονιών και τα μεγάλα κέρατα των ελαφιών; Την απάντηση στο ερώτημα αυτό τη χρωστάμε στους μεγάλους Ισραηλινούς βιολόγους Αμοτζ και Αβισαγκ Ζαχάβι που διατύπωσαν τη λεγόμενη «Αρχή της Μειονεξίας» (the Handicap Principle). Σύμφωνα με αυτήν, όλα τα προαναφερθέντα μειονεκτήματα λειτουργούν ως σήματα, ως διαφήμιση των γονιδίων του φορέα (Α.& Α. Ζαχάβι «Η Αρχή της Μειονεξίας», εκδ. «Κάτοπτρο»). Το μήνυμα π.χ. που στέλνει το αρσενικό παγόνι με την πλουμιστή ουρά είναι:«Κατάφερα να επιβιώσω παρά το γεγονός ότι έχω μια τεράστια ουρά, άρα είμαι πιο ικανός και κατά συνέπεια πιο ελκυστικός από τα άλλα παγόνια».
Πρόκειται με άλλα λόγια για «εθελούσια μειονεκτήματα», παρόμοια με αυτά που επιβάλλονται στους ισχυρότερους παίκτες σε παιχνίδια ή αθλήματα -όπως η αφαίρεση της βασίλισσας του ισχυρότερου σε μια παρτίδα σκάκι ή η βαθμολογία με την οποία ξεκινά ο πλέον έμπειρος παίκτης του γκολφ. Το εθελούσιο μειονέκτημα αποδεικνύει, πέρα από κάθε αμφιβολία, ότι η επικράτηση του νικητή οφείλεται στη δεξιότητά του και όχι στον παράγοντα τύχη. Η ουρά του παγονιού και τα κέρατα του ελαφιού δεν είναι απλά μειονεκτήματα αλλά εθελούσια μειονεκτήματα. Τους επιτρέπουν να διαφημίζουν την ποιότητά τους.
Αυτό που είναι ουσιαστικό είναι το γεγονός ότι τα «μειονεκτήματα» πρέπει να είναι πραγματικά, δηλαδή να επιβάλλουν πραγματικό κόστος στον φορέα τους προκειμένου να είναι αξιόπιστα: «Αν», γράφει ο καθηγητής Εξελικτικής Βιολογίας Geofrey Miller, «οι μεγάλες φανταχτερές ουρές των παγονιών ήταν εύκολο να αναπτυχθούν και να διατηρηθούν και αν ήσαν ελαφρές στη μεταφορά τους, τότε κάθε γέρικο παγόνι θα μπορούσε να έχει ανεξάρτητα από το πόσο κακεχτικό, πεινασμένο ή γεμάτο παράσιτα ήταν. Αν η ουρά δεν εμπεριείχε κόστος για τον φορέα της, δεν θα εμπεριείχε καμιά πληροφορία σχετικά με τις ικανότητές του».
Η πολιτική στρατηγική «υψηλού ρίσκου» των δύο πολιτικών πληροί τα προαναφερθέντα κριτήρια: Συνεπαγόταν πάντοτε πραγματικό κόστος στον φορέα της. Οταν ο Μάνος στενοχώρησε τον Κωστάκη τον Μέγα γνώριζε ότι το διακύβευμα ήταν το μέλλον του στη Ν.Δ. Οταν ο Πάγκαλος στενοχώρησε με τη σειρά του την αυτής εξοχότητα Μάργκαρετ Ολμπράιτ (περίοδος Οτσαλάν) ήξερε ότι έλεγε πιθανώς το οριστικό μπάι-μπάι σε οποιεσδήποτε ελπίδες είχε για υψηλότερα αξιώματα σε μια χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ. Η λογική λοιπόν της αυτοδιαφήμισης των γονιδίων εξηγεί την υιοθέτηση της στρατηγικής «υψηλού ρίσκου» από έναν οργανισμό. Η ύπαρξη υγιών και γερών γονιδίων με τη σειρά της ελκύει το άλλο φύλο. Συνεπώς, αυτά τα χαρακτηριστικά και οι συμπεριφορές αυξάνουν τις πιθανότητες αναπαραγωγής των γονιδίων του φορέα στις επόμενες γενιές.Από την εξελικτική σκοπιά λοιπόν η πολιτική συμπεριφορά του Μάνου και του Πάγκαλου είναι ριψοκίνδυνη μόνο αν ιδωθεί μέσα στο στενό πλαίσιο της πολιτικής αρένας. Αν, αντιθέτως, ιδωθεί μέσα από το πολύ πιο γενικευμένο πλαίσιο της βιολογικής εξέλιξης τότε η εικόνα αλλάζει ριζικά. Σε αυτό το επίπεδο, αποτελεί μια πολύ επιτυχημένη στρατηγική αναπαραγωγής των γονιδιακών τους αντιγράφων -όπως ακριβώς και η ουρά του παγονιού ή τα κέρατα του ελαφιού.
Η απόδειξη; Ο Θόδωρος έχει πέντε παιδιά και ο Στέφανος άλλα πέντε!!!
Κάρολος
2 - 28/02/200
Πριν απο 150 χρονια
Φέτος γιορτάζουμε την επέτειο 150 ετών από την έκδοση του πιο σημαντικού ίσως βιβλίου που έχει γραφεί στην ιστορία της ανθρωπότητας: «Περί της Καταγωγής των Ειδών», του Αγγλου φυσιοδίφη Κάρολου Δαρβίνου. Ενώ άλλα σημαντικά βιβλία ερμηνεύουν την οικονομία, την πολιτική, τους φυσικούς νόμους κ.λπ., στόχος του βιβλίου του Δαρβίνου ήταν να απαντήσει επιστημονικά σε ένα πολύ πιο σημαντικό ερώτημα:
Ποιο είναι το νόημα της ζωής; Γιατί είμαστε αυτό που είμαστε;
Οι απαντήσεις που έδωσε ο Δαρβίνος δεν αφορούν μόνο τη φυσική μας ανατομία αλλά ακόμα και τους τρόπους συμπεριφοράς, τις συνήθειες και τη σκέψη μας. «Ολες οι προσπάθειες», γράφει ο διακεκριμένος ζωολόγος G.G.Simpson, «που έγιναν ώς το 1859 για να απαντηθεί το ερώτημα σχετικά με το νόημα της ζωής, είναι ανάξιες λόγου. Θα ήταν καλύτερο να τις αγνοήσουμε παντελώς».
Μέχρι τότε όλα τα ερωτήματα σχετικά με τη φύση του ανθρώπου ανήκαν αποκλειστικά στη δικαιοδοσία του Θεού. Με την έκδοση του βιβλίου του Δαρβίνου, ο Μεγαλοδύναμος εξαφανίστηκε από το προσκήνιο και την θέση του πήρε ο βιολόγος ο γενετιστής, ο παλαιοντολόγος, ο ανθρωπογεωγράφος, ο ζωολόγος. Φυσικά, οι αντιδράσεις ήσαν έντονες και συνεχίζονται και σήμερα, παρά το γεγονός ότι η επιστήμη τον δικαίωσε απόλυτα.
Οι αντιδράσεις στις απόψεις του Δαρβίνου τότε, όπως και τώρα, δεν οφείλονταν μόνο στο γεγονός ότι παραμέρισε τον Θεό από τα ανθρώπινα τεκταινόμενα. Εκανε και μια άλλη εξίσου αιρετική πράξη: Υποστήριξε ότι η μελέτη του ανθρώπου θα αποτελούσε εφεξής μέρος της μελέτης του ζωικού βασιλείου, γιατί δεν μπορείς να καταλάβεις τον άνθρωπο αν δεν καταλάβεις τα άλλα έμβια όντα -από τους στενούς συγγενείς του, όπως ο χιμπατζής μέχρι τους πολύ μακρινούς συγγενείς του, όπως ο σολομός. Και αυτή φυσικά η άποψη προκάλεσε -και προκαλεί- θύελλα αντιδράσεων μεταξύ όσων θεωρούν ότι υπάρχει μια ποιοτική διαφορά μεταξύ του ανθρώπου και των ζώων -ότι δηλαδή ο άνθρωπος έχει κάνει μια ουσιαστική «υπέρβαση», που τον έχει αποκόψει οριστικά από το ζωικό βασίλειο.
Η θεωρία του Δαρβίνου μπορεί να συνοψιστεί σε μία μόνο λέξη: Αναπαραγωγή. Αυτός είναι ο ένας και μοναδικός στόχος της ανθρώπινης ύπαρξης. Επιβιώνουμε για να αναπαράγουμε -η επιβίωση είναι το μέσο για την αναπαραγωγή και όχι το αντίστροφο. «Τα σώματά μας είναι απλές μηχανές επιβίωσης» γράφει ο γνωστός καθηγητής Βιολογίας Richard Dawkins, «αυτόματα οχήματα τυφλά προγραμματισμένα να αποθηκεύουν τα μόρια -γονίδια- που θα περάσουν στις επόμενες γενιές. («Το εγωιστικό γονίδιο», εκδ. «Τροχαλία»)
Η «πάλη του σπέρματος» και όχι η πάλη των τάξεων είναι ο μηχανισμός που εξηγεί τη βασανιστική πορεία μας, που ξεκίνησε πριν από χιλιάδες χρόνια και μας έφερε από τη σαβάνα της Αφρικής στα γραφεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις Βρυξέλλες.
Γιατί μας αρέσει η ζάχαρη; Γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό παιδοκτονιών το διαπράττουν οι θετοί γονείς; Γιατί οι άνδρες βρίσκουν ελκυστικές τις ξανθιές; Γιατί οι γυναίκες προτιμούν τους επιτυχημένους; Δικαιώνει ο δαρβινισμός την επιβίωση του ισχυρότερου; Οδηγεί η εξελικτική διαδικασία στον σοσιαλισμό ή στον φιλελευθερισμό; Είναι ο ρατσισμός φυσικό φαινόμενο; Γιατί υπάρχει οικογενειοκρατία στην πολιτική; Γιατί οι μουσικοί και οι τραγουδιστές έχουν περισσότερους ερωτικούς συντρόφους σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό; Γιατί οι άνθρωποι των πόλεων φοβούνται τα φίδια περισσότερο από τις πρίζες - παρότι πολύ περισσότεροι έχουν πεθάνει από τις πρίζες παρά από τα φίδια; Ποιο ήταν το πραγματικό νόημα της «Ιλιάδας»; Γιατί τρώμε «του σκασμού» στις γιορτές; Πού διαφέρει η ανδρική από τη γυναικεία ζήλια;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα στα οποία η νέα αυτή στήλη αυτή θα προσπαθήσει να δώσει απαντήσεις τις επόμενες εβδομάδες και τους επόμενους μήνες. Πάντοτε, φυσικά, από τη σκοπιά της «πάλης του σπέρματος».
Κάρολος (Ελευθεροτυπία 10/2/2009)
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)